Dbam o atmosferę – jeżdżę komunikacją miejską
W dzisiejszych czasach bardzo ważnym aspektem życia codziennego jest dbałość o środowisko naturalne i stosowanie technologii opartych na ekologicznych rozwiązaniach wykorzystujących odnawialne źródła energii. Takie działania zapewniają poprawę warunków środowiska, korzystnie wpływają na jakość powietrza i poprawiają komfort życia mieszkańców. Z tego też względu Lublin już od blisko 68 lat stawia na stały rozwój transportu zbiorowego, ukierunkowany na elektromobilność. Stawia go to na zaszczytnej pozycji lidera w Polsce w tej dziedzinie.
Inwestycje w autobusy elektryczne i trolejbusy sprawiają, że Lublin już dziś spełnia 30% próg udziału pojazdów zeroemisyjnych w całej flocie, będąc w ścisłej czołówce systemów elektromobilnych w Polsce, a nawet w Europie. Dla porównania w skali Polski, ustawa o elektromobilności nakazuje spełnienie tego progu do 2028 r. W Lublinie w 2021 roku ta proporcja znacząco się zmieni osiągając 50% udziału pojazdów zeroemisyjnych w komunikacji miejskiej.
Za początek rozwoju lubelskiej elektromobilności należy przyjąć rok 1953, kiedy do eksploatacji w komunikacji miejskiej wprowadzono pierwsze trolejbusy. Od tego roku datuje się stały rozwój taboru trolejbusowego oraz infrastruktury niezbędnej do jego funkcjonowania, składającej się w głównie z sieci trakcyjnej, jak i podstacji zasilających. Obecnie Lublin posiada największy system trolejbusowy w kraju. Składa się na niego 128 trolejbusów oraz ponad 70 km trakcji. Dzięki zaangażowaniu funduszy unijnych miasto przeszło prawdziwą transformację lubelskiej komunikacyjną i praktycznie całkowitą odnowę taboru.
W latach 2010-2015 Lublin zrealizował jeden z największych projektów transportowych, którego wartość przekroczyła 460 mln zł. Kompleksowa przebudowa systemu podniosła atrakcyjność komunikacji publicznej zachęcając do korzystania z tej formy transportu, dodatkowo wprowadziła połączenia funkcjonalne Lublina z gminami ościennymi. W ramach perspektywy finansowej 2014-2020 program był kontynuowany, dzięki czemu lubelska komunikacja wzbogaci się w bieżącym roku o autobusy elektryczne.
Trolejbusy w Lublinie
Lublin był pierwszym polskim miastem, który postawił na fabrycznie nowe i niskopodłogowe trolejbusy przegubowe. W 2014 roku miasto kupiło dwanaście Solarisów Trollino 18. W 2018 roku natomiast pojawiło się 15 sztuk Ursusów CS18LFT. Po realizacji dostaw w ramach ogłoszonych postępowań, w taborze lubelskiej komunikacji miejskiej będą łącznie
42 przegubowe trolejbusy.
Najnowsze pojazdy „na szelkach” były dostarczone w grudniu 2020 r. Trolejbusy to fabrycznie nowe, 18-metrowe, niskopodłogowe i klimatyzowane pojazdy. Są to pierwsze w Polsce przegubowe trolejbusy Solaris z nadwoziem IV generacji po modyfikacji design. Trolejbusy są wyposażone w baterie trakcyjne, które pozwolą im pokonywać odcinki tras niewyposażone w trakcję trolejbusową.
Termin na dostawę kolejnych 10 sztuk przypada na początek kwietnia 2021 r. Zakup taboru jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020, z projektów unijnych „Rozbudowa i udrożnienie sieci komunikacji zbiorowej dla obszaru specjalnej strefy ekonomicznej i strefy przemysłowej Lublinie” (5 sztuk trolejbusów) oraz „Niskoemisyjna sieć komunikacji zbiorowej dla północnej części LOF wraz z budową systemu biletu elektronicznego komunikacji aglomeracyjnej (10 trolejbusów).
Autobusy elektryczne
W 2015 r. Lublin dołączył do grona polskich miast, w których eksploatowane są autobusy elektryczne. Od czerwca 2015 r. pasażerowie komunikacji miejskiej korzystają z linii obsługiwanych elektrycznym autobusem Ekovolt. Pojazd to efekt współpracy spółki Ursus z Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym Sp. z o.o. – Lublin oraz Politechniką Lubelską w ramach Konsorcjum – Autobus Elektryczny. Zasilanie elektrycznego silnika zapewniają litowo-żelazowo-fosforowe baterie. URSUS Elektrowolt, stał się bazą do badań przygotowawczych dla systemu autobusu elektrycznego.
Bieżący rok to dla Lublina ważny moment. Już w czerwcu do „Koziego Grodu” trafi pierwsza partia autobusów elektrycznych.
Pierwsze kontrakty na dostawę elektrobusów z firmą Solaris, która wygrała postępowanie przetargowe, zostały podpisane w grudniu 2019 r. Zakup 20 sztuk pojazdów był możliwy dzięki dofinansowaniu udzielonemu przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Wartość zawartych kontraktów przekracza 106 mln złotych. Zakup taboru jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 z projektów:
- „Niskoemisyjna sieć komunikacji zbiorowej dla północnej części LOF wraz z budową systemu biletu elektronicznego komunikacji aglomeracyjnej”. Docelowo elektrobusy dedykowane będą dla linii nr: 13, 23 i 29.
W ramach kolejnej umowy podpisanej w maju 2020 r., dostawy elektrobusów przewidziane są w listopadzie 2021 roku (7 sztuk) oraz w kwietniu 2022 roku (5 sztuk). 7 autobusów elektrycznych zostanie skierowanych na linie nr: 1, 6 i 7, zaś pozostała "piątka" do obsługi linii nr 2. Przedmiot zamówienia jest współfinansowany z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 Osi priorytetowej II: Nowoczesna struktura transportowa Działania 2.1. Zrównoważony transport miejski, z projektów:
- „Rozbudowa i udrożnienie sieci komunikacji zbiorowej dla obszaru specjalnej strefy ekonomicznej i strefy przemysłowej Lublinie” – 7 sztuk elektrycznych autobusów
- „Przebudowa strategicznego korytarza transportu zbiorowego wraz z zakupem taboru
w centralnej części obszaru LOF” – 5 sztuk elektrycznych autobusów.
Autobusy Solaris Urbino 12 electric wyposażone będą w baterie Solaris High Power o pojemności 116 kWh, przystosowane do częstego i szybkiego ładowania. Zmagazynowana w nich energia napędzać będzie silnik trakcyjny o mocy 160 kW. Proces kilkuminutowego uzupełniania baterii nastąpi poprzez zamontowany na dachu pantograf, z kolei w nocy ładowanie nastąpi poprzez złącze plug-in na terenie zajezdni. Na dachu znajdą się także panele fotowoltaiczne pozwalające optymalizować zużycie energii przez różne systemy autobusu.
Oprócz pojazdów wybudowana i zainstalowana będzie także infrastruktura służąca do uzupełniania energii. Cztery ładowarki pantografowe o mocy 450 kW każda, przeznaczone do szybkiego ładowania w trakcie dnia, umiejscowione zostaną na pętli Choiny, a po dwie sztuki takich ładowarek pojawi się w okolicy węzłów przesiadkowych przy ulicy: Żeglarskiej, Wróblej, Zbożowej i Franczaka Lalka. Na zajezdni przy ul. Grygowej staną ładowarki stacjonarne – każda umożliwiająca jednoczesne ładowanie dwóch autobusów z mocą 40 kW oraz dodatkowo ładowarki mobilne o mocy 40 kW. Ładowarki zlokalizowane będą także w okolicy nowobudowanego Dworca Metropolitarnego.
Lublin doceniony
Gmina Lublin już niejednokrotnie była nagradzana za nowoczesny i ekologiczny transport zbiorowy. Miasto było laureatem polskiej edycji konkursu European Green Public Procurement Award w 2016 roku – za zakup i dostawę 70 nowych trolejbusów – najlepsze w Polsce zielone zamówienia publiczne. Z kolei za politykę mobilności i komunikację ze społeczeństwem Lublin wygrał w 2015 roku konkurs ECO MIASTO, organizowany przez Ambasadę Francji w Polsce. W 2018 r. Lublin został nagrodzony w konkursie „Asy Transportu Publicznego” w kategorii „Miasto Roku/Ekologiczne Miasto Roku”. Nasze miasto zostało wówczas docenione za konsekwentne działania, związane z wdrażaniem niskoemisyjnego transportu i osiągnięcia w rozwoju elektromobilności.
Przystanki proekologiczne
W 2020 r. w Lublinie zlokalizowane zostały dwa proekologiczne przystanki – przy ul. Grygowej tuż obok zajezdni MPK Lublin (przystanek Pancerniaków 04) oraz przy al. Kraśnickiej, tuż obok siedziby ZTM w Lublinie (przystanek Nałęczowska 01).
Pierwszy to przystanek proekologiczny, wykorzystujący odnawialne źródła energii. Jest wyposażony w panele fotowoltaiczne i turbinę wiatrową, które zasilają zainstalowane na nim urządzenia. Dodatkowo, wiata wyposażona została w dwie baterie zapewniające rezerwę energii na 2-3 dni.
Kolejny, proekologiczny przystanek stanął z kolei przy al. Kraśnickiej (Nałęczowska 01), tuż obok siedziby Zarządu Transportu Miejskiego. To tzw. zielony przystanek, którego dach pokryty został zielenią. Podobne przystanki funkcjonują już m.in. w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Rzeszowie.
Na dachu wiaty posadzone zostały rozchodniki - gatunek ten ma zdolność do absorbowania dwutlenku węgla. System ten jest samowystarczalny, a rośliny odporne na trudne warunki atmosferyczne.
Od 2019 roku elektroniczne tablice przy 76 przystankach komunikacji miejskiej pokazują dane dotyczące jakości powietrza w Lublinie. Wprowadzenie ich na wyświetlaczach ZTM w każdej dzielnicy Lublina jest kontynuacją działań edukacyjnych w ramach społecznej kampanii "Miasto to tez Twój dom - Masz wpływ na dobra atmosferę".
Na terenie miasta 46 przystanków wyposażonych jest w odnawialne źródła energii – panele fotowoltaiczne, które wykorzystują energię słoneczną do zasilania urządzeń wchodzących w skład infrastruktury przystankowej. Obecnie w panele fotowoltaiczne wyposażonych jest także 157 autobusów MPK Lublin.
Uruchomienie przedsięwzięcia, jakim jest montaż paneli na dachach pojazdów, rozpoczęło się w 2013 od wspólnego projektu MPK Lublin i Politechniki Lubelskiej pn. „Opracowanie technologii autobusowych struktur fotowoltaicznych zmniejszających zużycie paliwa i emisję toksycznych składników spalin”. Projekt został wówczas dofinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i trwał 2 lata. W punkcie wyjścia zakładano, że projekt przyczyni się do zmniejszenia obciążenia alternatorów w autobusach prowadząc do zmniejszenia zarówno zużycia paliwa jak i zagrożeń ekologicznych. W efekcie przewoźnik zdecydował się na wyposażanie w panele fotowoltaiczne innych autobusów.
Obecnie po ulicach Lublina jeździ już 157 autobusów (marki Mercedes, Autosan, Ursus i Solaris) z panelami na dachach. Zadanie na wyposażanie w panele kolejnych autobusów, dofinansowane jest z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie.
Badania jasno wskazują, że panele pozwalają na konkretne oszczędności. Przede wszystkim zmniejszają zużycia paliwa poprzez zmniejszenia obciążenia alternatorów oraz zmniejszają koszty eksploatacji pojazdów i wpływają na zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery.
- Zamontowane na pojazdach systemy fotowoltaiczne umożliwiają pokrycie ok. 25 proc. energii elektrycznej generowanej ze spalania oleju napędowego energią słoneczną. Przeprowadzone badania wykazały, że pozwala to na zmniejszenie zużycia paliwa przez pojazdy. Można powiedzieć, że oszczędności paliwa z tytułu montażu systemu, sięgają nawet do 5 proc. w ciągu roku.
- System zapewnia utrzymanie pełnej sprawności akumulatorów w pojazdach, a tym samym powoduje zmniejszenie kosztów ich utrzymania (naprawy czy wymiany na nowe). W pojazdach posiadających system, został całkowicie wyeliminowany problem nadmiernego rozładowania akumulatorów, ich żywotność uległa znacznemu wydłużeniu. Konsekwencją tego dla Spółki jest wyeliminowanie strat spowodowanych utratą kursów czy ponoszenia kosztów związanych z dojazdem pogotowia technicznego do usuwania awarii systemów zasilania elektrycznego.
- Kolejnym ważnym aspektem jest wpływ zainstalowanych systemów na poprawę bilansu energetycznego pojazdów. Dzieje się tak ponieważ część urządzeń pokładowych, jak system monitoringu, czy informacji pasażerskiej, po wyłączeniu pojazdu, nadal pracuje i pobiera energię z akumulatorów.
- Należy mieć także na uwadze, że ograniczenie zużycia paliwa w autobusach wpływa na zmniejszenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery. Przykładowo, przy spalaniu 1 litra oleju napędowego do atmosfery emitowane jest 2,64 kg CO2. Zatem zainstalowane na pojazdach systemy fotowoltaiczne pozytywnie wpływają poprawę stanu powietrza.